Căng thẳng thanh khoản tái diễn: Fed đối mặt sức ép can thiệp

Thị trường tài chính Mỹ đang đối mặt với những dấu hiệu căng thẳng mới. Trong tuần qua, hai chỉ số quan trọng phản ánh thanh khoản thị trường vốn ngắn hạn - Lãi suất Tài trợ Qua đêm Có bảo đảm và Lãi suất Thế chấp Chung Ba bên - đã đồng loạt tăng trở lại trên mốc 4%.

Đây là lần thứ ba kể từ tháng 9, thị trường repo cho thấy áp lực định kỳ, làm dấy lên lo ngại về tính ổn định của toàn hệ thống.

Sam Zief, chiến lược gia toàn cầu tại JP Morgan Private Bank, nhận định: “Đối với chúng tôi, đây giống như một sự lặp lại của những diễn biến vào cuối tháng Mười. Điều kiện tài trợ đang chặt chẽ hơn những gì nhà đầu tư đã quen thuộc trong những năm gần đây.”

Hai chỉ số SOFR và Tri-Party GC Rate được xem như nhiệt kế đo áp lực của hệ thống, việc chúng tăng vượt 4% cho thấy thanh khoản đang bắt đầu co lại. Mặc dù vẫn thấp hơn đỉnh cuối tháng 10, xu hướng này khiến Fed phải cảnh giác.

Theo Gennadiy Goldberg, trưởng bộ phận chiến lược lãi suất Mỹ tại TD Securities, áp lực xuất hiện trùng với thời điểm cuối tháng 11 cho thấy dự trữ của các ngân hàng không còn dồi dào và “thậm chí có thể đang chạm ngưỡng 'đủ' thay vì 'dư thừa' như trước”.

Mục tiêu cốt lõi của Fed là duy trì dự trữ ngân hàng ở mức dồi dào hoặc đủ để kiểm soát lãi suất ngắn hạn, tạo đệm chống sốc và giảm sự phụ thuộc của các tổ chức vào thị trường repo.

Tuy nhiên, quá trình cắt giảm bảng cân đối kế toán của Fed kéo dài từ năm 2022 đã làm thu hẹp đáng kể lượng tiền dự trữ này. Dù Fed đã chính thức dừng chương trình cắt giảm vào ngày 1/12, tác động từ đợt rút thanh khoản kéo dài vẫn hiện hữu.

Bên cạnh đó, lượng trái phiếu kho bạc phát hành lớn đã hút một lượng tiền mặt khổng lồ ra khỏi hệ thống. Việc chính phủ Mỹ đóng cửa tạm thời trước đó cũng trì hoãn các khoản chi tiêu liên bang vốn có thể bơm thanh khoản trở lại thị trường.

John Velis, chiến lược gia tại BNY Mellon, khẳng định một cách ngắn gọn: “Thanh khoản đang trở nên chặt chẽ.”

Diễn biến hiện tại khiến nhiều người nhớ lại sự kiện tháng 9/2019, khi lãi suất qua đêm bất ngờ bắn lên 10%, buộc Fed phải can thiệp khẩn cấp bằng cách bơm khoảng 500 tỷ USD vào hệ thống.

Zachary Griffiths, trưởng bộ phận chiến lược tại CreditSights, so sánh: “Có thể nói năm 2019 là một thảm họa nhỏ, còn những thay đổi gần đây trên thị trường tài chính giống như một tín hiệu có kiểm soát cho thấy dự trữ đã giảm xuống mức nên dừng việc thu hẹp bảng cân đối kế toán.”

May mắn thay, Fed hiện đã trang bị nhiều công cụ hỗ trợ thanh khoản hơn so với năm 2019. Cơ chế “Thỏa thuận Mua lại Thường trực” gần đây được sử dụng thường xuyên, với khối lượng lên tới 26 tỷ USD chỉ trong ngày 1/12.

Giới phân tích đang tranh luận về thời điểm và hình thức Fed sẽ can thiệp, TD Securities cảnh báo rủi ro ngày càng tăng rằng Fed sẽ cần thông báo mua dự trữ quản lý vào tháng 1 hoặc thậm chí sớm hơn. Đây là hình thức Fed mua tín phiếu kho bạc để bơm thanh khoản.

Deutsche Bank kỳ vọng Fed sẽ điều chỉnh Lãi suất Trả trên Số dư Dự trữ trong quý đầu năm 2025, thậm chí một số nhà giao dịch tin rằng điều này có thể xảy ra ngay trong tuần tới. Về phần mình, BNY Mellon dự đoán thời điểm can thiệp sẽ là đầu năm 2026 thông qua các hoạt động thị trường mở.

Dù kịch bản nào xảy ra, mục tiêu vẫn là giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường repo và ổn định lãi suất ngắn hạn. Beth Hammack, Chủ tịch Fed Cleveland, chia sẻ góc nhìn cân bằng: “Tôi nghĩ một số biến động trong lãi suất ngắn hạn là lành mạnh, miễn là chúng vẫn nằm trong phạm vi mục tiêu của chúng tôi.”

Thông thường, các ngân hàng có xu hướng giảm hoạt động trên thị trường repo vào cuối năm để làm đẹp bảng cân đối kế toán, điều này vô tình làm trầm trọng thêm tình trạng căng thẳng.

Vail Hartman, chiến lược gia tại BMO Capital Markets, lưu ý: “Lãi suất repo cho đến nay đã giảm nhẹ và dự kiến sẽ tiếp tục trong vài tuần tới. Tuy nhiên, có lý do để thận trọng với khả năng bùng phát lại khi thời điểm cuối năm đến gần.”

Thị trường đã bắt đầu phản ứng với những kỳ vọng chính sách. Vào thứ Ba, lãi suất tín phiếu kho bạc kỳ hạn 1 và 2 tháng đã giảm lần lượt 7-10 điểm cơ bản, xuống còn 3,84% và 3,75%. Cùng lúc, ba chỉ số chứng khoán chính của Mỹ đều ghi nhận mức tăng điểm vừa phải.

Áp lực trên thị trường repo qua đêm không chỉ là vấn đề kỹ thuật, nó phản ánh một thực tế lớn hơn: dự trữ ngân hàng - thứ nhiên liệu vận hành hệ thống tài chính - không còn dồi dào như trước.

Kết quả là, những biến động nhỏ trong cung cầu có thể khuếch đại thành những con sóng lớn trên thị trường tiền tệ. Giới đầu tư đang theo dõi sát sao từng động thái của Fed, bởi quyết định của họ không chỉ ảnh hưởng đến lãi suất qua đêm, mà còn định hình dòng chảy vốn toàn cầu và giá trị của hàng nghìn tỷ USD tài sản tài chính.

Như Sam Zief đã nhận xét: “Điều đó không bất thường, nhưng nó trở nên kịch tính hơn vì chúng ta đã quen với mức lãi suất cực kỳ ổn định trong một thế giới của thanh khoản dồi dào.” Bài kiểm tra thực sự cho Fed là liệu họ có thể khôi phục sự ổn định đó mà không đánh đổi các mục tiêu kiểm soát lạm phát hay không.