Thị trường lao động Mỹ tương phản: Dấu hiệu "xanh rờn" ẩn giấu những mối lo âu dai dẳng

Bức tranh lao động Mỹ cuối năm 2025 phơi bày sự chia rẽ sâu sắc: Nhu cầu tuyển dụng ảo vọt lên 7.67 triệu vị trí, trong khi doanh nghiệp nhỏ - trái tim của nền kinh tế - đồng loạt cắt giảm 120.000 việc làm, đặt Fed vào thế tiến thoái lưỡng nan trước ngưỡng cửa quyết định lãi suất.

Ngày 09/12/2025 đánh dấu một cột mốc bất thường trong lịch kinh tế Mỹ. Do hậu quả của đợt đóng cửa chính phủ liên bang kéo dài trước đó, hàng loạt dữ liệu quan trọng bị dồn ứ và được công bố đồng loạt, tạo nên một bức tranh đa chiều đầy nghịch lý về sức khỏe thị trường lao động.

Sự hồi sinh mong manh và cú sốc từ doanh nghiệp nhỏ

Theo báo cáo ADP National Employment Report Preliminary Estimate, trong bốn tuần kết thúc vào ngày 22/11/2025, các nhà tuyển dụng tư nhân tại Mỹ đã bổ sung trung bình 4.750 việc làm mỗi tuần. Con số dương này đánh dấu một bước ngoặt đáng chú ý sau ba tuần liên tiếp ghi nhận mức tăng trưởng âm, trong đó tuần trước đó (kết thúc ngày 08/11) chứng kiến mức sụt giảm trung bình lên tới 13.500 việc làm mỗi tuần.

Dữ liệu tần suất cao này, được gọi là NER Pulse, cung cấp cái nhìn cập nhật nhất về thị trường lao động dựa trên dữ liệu hành chính được ẩn danh và tổng hợp từ bảng lương của khu vực tư nhân. Nó cho thấy đợt suy giảm việc làm vào cuối tháng 10 và đầu tháng 11 có thể đang dịu đi.

Chỉ số NER Pulse mới nhất - Nguồn: ADP Research

Tuy nhiên, ánh sáng lóe lên này nhanh chóng bị che khuất bởi một thực tế u ám hơn từ báo cáo đầy đủ. Toàn bộ tháng 11 chứng kiến khu vực tư nhân cắt giảm 32.000 việc làm, đánh dấu tháng đầu tiên có mức tăng trưởng âm kể từ nửa cuối năm 2025, nhưng điều đáng báo động nằm ở cấu trúc của sự sụt giảm này.

Trong khi các doanh nghiệp vừa và lớn vẫn thêm được 90.000 việc làm, các cơ sở kinh doanh nhỏ (dưới 50 nhân viên) lại mất tới 120.000 việc làm chỉ trong tháng 11. Các nhà kinh tế xem doanh nghiệp nhỏ là “chuông báo” (bellwether) nhạy cảm nhất của nền kinh tế, và sự co hẹp mạnh mẽ này, như phân tích từ ADP Research Institute, là một dấu hiệu cảnh báo rõ ràng cho sức khỏe của nền kinh tế trong quý IV/2025.

Áp lực còn thể hiện qua mặt tiền lương, khi tốc độ tăng lương trung bình hàng năm cho người giữ việc tiếp tục chậm lại, chỉ còn 4.4% trong tháng 11.

Bức tranh JOLTS: Nhu cầu ảo, tuyển dụng đình trệ và niềm tin lao động tụt dốc

Cùng ngày, Cục Thống kê Lao động (BLS) chính thức công bố hai báo cáo JOLTS bị trì hoãn cho tháng 9 và tháng 10, vẽ nên một bức tranh phức tạp với những mảng sáng tối đan xen.

Về mặt tích cực, số lượng việc làm cần tuyển (job openings) đã tăng vọt lên mức cao nhất trong năm tháng. Sau mức 7,66 triệu của tháng 9, con số này tiếp tục nhích lên 7,67 triệu vào tháng 10, vượt xa mọi kỳ vọng của giới phân tích, vốn được dự báo chỉ khoảng 7,15-7,20 triệu.

Sự gia tăng này phần lớn được thúc đẩy bởi nhu cầu tuyển dụng phục vụ mùa mua sắm cuối năm trong các ngành thương mại (bán buôn, bán lẻ và vận tải), với lĩnh vực thương mại, vận tải và tiện ích tăng thêm 239.000 vị trí. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng số liệu này vẫn còn cách xa đỉnh điểm 12,1 triệu việc làm trống vào tháng 3/2022, cho thấy xu hướng hạ nhiệt lâu dài.

Tuy nhiên, đằng sau con số tổng thể tăng nhẹ đó, các chỉ số động lực (dynamics) của thị trường lại cho thấy một bức tranh ảm đạm hơn nhiều:

• Hoạt động tuyển dụng thực tế (Hires) rơi vào trạng thái đóng băng

Số lượng tuyển dụng thực tế trong tháng 10 giảm mạnh xuống 5,149 triệu, giảm 218.000 so với tháng 9. Tỷ lệ tuyển dụng (hires rate) chỉ còn 3,2%, mức thấp thứ ba kể từ đại dịch và dưới mức trung bình tiền đại dịch (3,9%). Gregory Daco, Trưởng Kinh tế gia tại EY Parthenon, nhận định rằng “thị trường lao động Mỹ đang yếu đi”, và Guy Berger từ Viện Burning Glass chỉ ra rằng tỷ lệ này cho thấy “một thời kỳ thực sự khó khăn để tìm việc”.

• Tỷ lệ bỏ việc tự nguyện (Quits Rate) lao dốc

Chỉ số này giảm xuống 1,8% trong tháng 10, tương đương 187.000 người so với tháng 9, mức thấp nhất kể từ tháng 5/2020. Việc ít người lao động dám chủ động rời bỏ công việc cũ cho thấy họ đang mất niềm tin vào việc có thể dễ dàng tìm được cơ hội tốt hơn, một dấu hiệu rõ ràng của sự “hạ nhiệt ngầm”.

• Sa thải (Layoffs) có xu hướng tăng đáng lo ngại

Số lượng sa thải đạt 1,85 triệu với tỷ lệ 1,2% trong tháng 10 – mức cao nhất kể từ tháng 1/2023, tăng 73.000 so với tháng 9. Sự gia tăng này tập trung ở lĩnh vực nhà hàng và dịch vụ ăn uống, theo sau là sự sụt giảm nhu cầu mùa lễ. Samuel Tombs từ Pantheon Macroeconomics cảnh báo rằng khi người lao động ngừng tự nghỉ việc, các doanh nghiệp có thể sẽ chuyển sang sa thải chủ động để kiểm soát chi phí, đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên cao.

Sự chênh lệch mong manh giữa tuyển dụng 5,149 triệu và tổng số ly tán (separations) 5,1 triệu trong tháng 10, chỉ đạt khoảng 99.000, là một dự báo rõ ràng cho thấy báo cáo việc làm phi nông nghiệp (NFP) sắp tới, dự kiến vào ngày 16/12, sẽ chỉ tăng trưởng rất khiêm tốn, thậm chí có thể đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên mức 4.5%.

“Câu lạc bộ độc quyền” và sự phân hóa không thể cứu vãn

Các chuyên gia kinh tế hàng đầu đã đưa ra những phân tích sắc sảo để kết nối hai luồng dữ liệu trái ngược này. Ông Noah Yosif, Chuyên gia Kinh tế Trưởng tại Hiệp hội Nhân sự Mỹ, đã ví von thị trường lao động hiện tại như một “câu lạc bộ độc quyền”. “Những người ở trong cuộc thì khá ổn; nhưng đối với những người ở ngoài cuộc, ngày càng khó khăn hơn để có thể gia nhập”, ông nhấn mạnh, cảnh báo về những hậu quả kinh tế nghiêm trọng nếu tình trạng này kéo dài.

Bức tranh phân hóa còn thể hiện rõ giữa các ngành nghề, trong khi thương mại và vận tải tăng nhiệt vì mùa lễ, các lĩnh vực dịch vụ chuyên nghiệp, kinh doanh và nhà hàng, khách sạn lại đồng loạt ghi nhận số việc làm trống sụt giảm. Bà Heather Long từ Navy Federal Credit Union tóm tắt tâm trạng chung: “Không có niềm vui nghỉ lễ nào cho những người tìm việc... Thật khó để quá phấn khích cho đến khi các công ty thực sự bắt đầu tuyển dụng người”.

Sự trì trệ này còn kéo theo một hệ lụy quan trọng khác: áp lực lạm phát tiền lương có thể giảm, dẫn đến mối lo ngại về sự suy giảm động lực của thị trường lao động (labor market dynamism). James Knightley từ ING chỉ ra rằng tỷ lệ nghỉ việc thấp như hiện nay thường tương quan với tốc độ tăng trưởng lương hàng năm chỉ khoảng 2.5% – một tin tốt cho Fed trong cuộc chiến chống lạm phát, nhưng lại là gánh nặng mới đè lên sức mua của các hộ gia đình.

Tác động đến chính sách của Fed: Bàn cân nghiêng về phía “Hawkish Cut”

Dữ liệu hỗn hợp này được công bố vào thời khắc vô cùng nhạy cảm, ngay trước thềm cuộc họp của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC). Chúng đặt các nhà hoạch định chính sách vào thế tiến thoái lưỡng nan: một bên là nhu cầu lao động vẫn cao (JOLTS mạnh), bên kia là sự suy yếu rõ rệt ở khu vực doanh nghiệp nhỏ và niềm tin lao động (ADP yếu và Quits Rate thấp).

Phản ứng thị trường tài chính ngay lập tức phản ánh sự phức tạp này, lãi suất trái phiếu kho bạc Mỹ có xu hướng “phẳng ra” (flattening), cho thấy các nhà đầu tư đang điều chỉnh kỳ vọng về một lộ trình nới lỏng chính sách dài hạn. Đồng Đô la Mỹ (USD) tăng nhẹ, với chỉ số DXY tăng khoảng 0.19%, nhờ dữ liệu JOLTS mạnh hơn dự kiến, còn vàng đang giao dịch quanh ngưỡng $4,200/ounce trong sự chờ đợi đầy thận trọng.

Theo công cụ FedWatch của CME Group, thị trường vẫn định giá xác suất 88-89% Fed sẽ cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản vào ngày 10/12. Tuy nhiên, sức mạnh bất ngờ của JOLTS đã làm thay đổi cục diện.

Các nhà phân tích từ Oxford Economics và KPMG đều cảnh báo về khả năng cao xảy ra một “Cắt giảm diều hâu” (Hawkish Cut). Đây là kịch bản Fed vẫn hạ lãi suất theo kỳ vọng, nhưng đi kèm với một tuyên bố chính sách, dự báo (dot plot), hoặc phát biểu của Chủ tịch Powell theo hướng cực kỳ thận trọng.

Mục đích là vừa hỗ trợ những phần yếu của nền kinh tế (như doanh nghiệp nhỏ), vừa kiềm chế kỳ vọng lạm phát có thể bùng phát trở lại từ một thị trường lao động vẫn còn khá thắt chặt, đồng thời gửi thông điệp rằng lộ trình nới lỏng trong năm 2026 sẽ chậm và thận trọng hơn so với kỳ vọng trước đó của thị trường.

Tóm lại, thị trường lao động Mỹ cuối năm 2025 không đơn thuần đang “hạ nhiệt” mà đang trải qua một sự phân hóa sâu sắc và mất dần động lực. Sức khỏe thực sự của một thị trường lao động không nằm ở số lượng việc làm trống trên giấy tờ, mà ở sự năng động, khả năng luân chuyển và cơ hội bình đẳng cho mọi người lao động.

Khi những yếu tố này phai nhạt và “câu lạc bộ độc quyền” ngày càng khép kín, đó không chỉ là thách thức cho Fed trong việc điều hành chính sách ngắn hạn, mà còn là một trở ngại cấu trúc đối với tăng trưởng năng suất và sự thịnh vượng lâu dài của nền kinh tế số một thế giới.