Chương trình RMPs 40 tỷ USD: Khi cả thị trường nhầm lẫn giữa “bảo trì” và “bơm tiền” của Fed

Đằng sau những tiêu đề giật gân về việc Fed “bơm” hàng chục tỷ USD, một thực tế kỹ thuật khô khan đang bị bỏ qua: đây không phải cứu trợ, mà chỉ là bảo trì để hệ thống tài chính không bị đóng băng.

Trong những ngày cuối năm 2025, làn sóng phấn khích đã lan khắp thị trường tài chính toàn cầu. Từ các sàn giao dịch ở Phố Wall đến các diễn đàn tiền mã hóa sôi động, đâu đâu cũng vang lên tiếng reo hò. Các dòng tít báo chí đồng loạt tuyên bố Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã “bơm” 38 tỷ USD chỉ trong mười ngày, khơi dậy ký ức về thời kỳ “tiền rẻ” và nới lỏng định lượng (QE) huyền thoại.

Tuy nhiên, sự thật được chỉ ra lại hoàn toàn khác biệt. Những gì đang diễn ra không phải là một gói kích thích kinh tế, càng không phải sự trở lại của QE. Đó đơn thuần là công việc bảo trì hệ thống đường ống tài chính - một nghiệp vụ kỹ thuật cần thiết để duy trì thanh khoản, nhưng lại bị đám đông nhầm lẫn thành một cơn mưa tiền.

Bản chất hai động thái riêng biệt của Fed

Mọi sự nhầm lẫn bắt nguồn từ hai thông báo gần như trùng lặp về thời gian nhưng khác biệt hoàn toàn về bản chất từ Fed. Vào ngày 10 tháng 12 năm 2025, Fed không chỉ công bố chương trình mua trái phiếu kho bạc (Treasury bills) trị giá 40 tỷ USD mỗi tháng, mà còn quyết định cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản, đưa lãi suất quỹ liên bang về khoảng 3.5% - 3.75%.

Đối với công chúng và giới đầu tư, hai thông tin này dễ dàng bị gộp chung thành một thông điệp duy nhất: Fed đang nới lỏng chính sách toàn diện. Tuy nhiên, phân tích chính sách một cách bài bản cho thấy đây là hai công cụ hoàn toàn tách biệt, thuộc về hai cấp độ điều hành khác nhau.

Chương trình mua trái phiếu kho bạc, được Fed gọi là “Mua lại để Quản lý Dự trữ” hay Reserve Management Purchases - RMPs, có mục tiêu được tuyên bố rõ ràng trên trang chủ federalreserve.gov: “duy trì mức dự trữ dồi dào” (maintaining ample reserves).

Đây là một hoạt động thuộc về “hệ thống ống nước” (plumbing) của thị trường tài chính, nhằm đảm bảo các ngân hàng có đủ lượng dự trữ cần thiết để hệ thống thanh toán hoạt động trơn tru và ngăn chặn sự cố trên thị trường repo - nơi các tổ chức tài chính vay mượn vốn ngắn hạn.

Trong khi đó, việc cắt giảm lãi suất 0.25% là một chính sách tiền tệ vĩ mô truyền thống, thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC). Chủ tịch Fed Jerome Powell mô tả quyết định này là “một cuộc gọi sát, gần”, phản ánh đánh giá rằng nền kinh tế Mỹ đang ở vị thế đủ tốt để dần nới lỏng chính sách mà không gây rủi ro lạm phát.

Đây là lần cắt giảm thứ ba liên tiếp trong năm 2025, với mục tiêu tác động đến chi phí vay vốn trong toàn bộ nền kinh tế, khác hẳn với mục tiêu kỹ thuật của việc mua trái phiếu.

Bài học lịch sử từ năm 2019 và cơ chế không đổi

Để hiểu rõ bản chất “kỹ thuật” của chương trình mua trái phiếu 40 tỷ USD hiện tại, không gì bằng nhìn lại một tiền lệ gần giống hệt từ năm 2019. Vào tháng 9 năm đó, thị trường repo bất ngờ “đóng băng” khi các ngân hàng thiếu hụt thanh khoản nghiêm trọng và không muốn cho nhau vay, ngay cả với tài sản thế chấp là trái phiếu kho bạc. Để ứng phó, Fed đã phải triển khai một chương trình mua tài sản tương tự với quy mô 60 tỷ USD mỗi tháng.

Kết quả của can thiệp năm 2019 là một bài học rõ ràng: hoạt động này không hề tạo ra lạm phát. Số liệu lịch sử cho thấy tỷ lệ lạm phát đo bằng chỉ số PCE gần như không đổi sau can thiệp. Cơ chế mà Fed sử dụng trong cả năm 2019 và hiện tại là giống hệt nhau: một can thiệp kỹ thuật thuần túy để ngăn chặn sự rối loạn chức năng của thị trường tài trợ, chứ không nhằm tác động đến nền kinh tế rộng lớn hơn.

Phân tích từ các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, 80% các hoạt động kỹ thuật tương tự trong lịch sử của Fed không tạo ra bất kỳ áp lực lạm phát đáng kể nào. Chủ tịch Powell cũng đã nhấn mạnh trong buổi họp báo: “Việc mua này hoàn toàn nhằm mục đích duy trì nguồn cung dự trữ dồi dào theo thời gian, từ đó hỗ trợ kiểm soát hiệu quả lãi suất chính sách”. Sự so sánh với năm 2019 không chỉ là phép tương tự, mà là một bản sao gần như hoàn hảo về cơ chế và mục đích.

Bài kiểm chứng thực tế từ dữ liệu và phản ứng của thị trường

Làm thế nào để một nhà đầu tư tỉnh táo có thể tự mình kiểm chứng đâu là sự thật?

Một bài kiểm tra có thể xác minh rõ ràng (falsifiable test) đã được giới phân tích đưa ra: Hãy theo dõi báo cáo H.4.1 hàng tuần của Fed - báo cáo về tình hình của Cục Dự trữ Liên bang. Nếu tổng dự trữ ngân hàng vượt quá 3.5 nghìn tỷ USD vào ngày 15 tháng 1 năm 2026, trong điều kiện không có khủng hoảng bên ngoài tác động, thì luận điểm “đây chỉ là hoạt động kỹ thuật” sẽ cần xem xét lại.

Dữ liệu mới nhất từ báo cáo H.4.1, cập nhật đến ngày 18/12/2025, cho thấy bảng cân đối kế toán của Fed vẫn đang ở mức ổn định, khoảng 6.5-6.6 nghìn tỷ USD. Chương trình mua trái phiếu kho bạc mới chỉ bắt đầu từ ngày 12/12/2025. Các nguồn tin chính thống như Reuters phân tích Fed sẽ duy trì mức mua cao trong vài tháng đầu để bù đắp cho sự gia tăng các nghĩa vụ không phải dự trữ, sau đó sẽ giảm dần.

Tuy nhiên, thị trường tài chính đã phản ứng một cách đầy cảm tính. Ngay sau thông báo, chỉ số Dow Jones tăng hơn 500 điểm, còn cộng đồng tiền mã hóa thì hưng phấn coi đây là tín hiệu “bơm túi” (pump bags). Nhiều hãng truyền thông lớn thậm chí dùng những cụm từ như “nới lỏng định lượng nhẹ” (mild quantitative easing) hay “sự trở lại của mua tài sản”.

Sự nhầm lẫn giữa tương quan và nguyên nhân đang khiến hàng triệu nhà đầu tư đưa ra quyết định dựa trên kỳ vọng về một làn sóng “tiền rẻ” không tồn tại.

Nhận định từ chuyên gia và cảnh báo cho nhà đầu tư

Giới phân tích chuyên nghiệp và các cựu quan chức Fed phần lớn đều có chung tiếng nói ủng hộ cách giải thích kỹ thuật. Wall Street Journal gọi đây là “mở rộng bảng cân đối kế toán một cách kỹ thuật”, không phải QE thực sự.

Cựu Chủ tịch Fed Richmond Jeffrey Lacker cũng khẳng định việc mua trái phiếu kho bạc xuất phát từ điều kiện tín dụng của thị trường, không liên quan đến đường hướng lãi suất dài hạn. Các báo cáo nội bộ từ những ngân hàng đầu tư lớn như Goldman Sachs và JPMorgan cũng cảnh báo rằng sự hưng phấn của thị trường đang đi quá xa so với các yếu tố cơ bản.

Đối với nhà đầu tư, đặc biệt là những người mới tham gia thị trường forex và tài chính, việc hiểu rõ sự khác biệt này là vô cùng quan trọng để tránh rủi ro.

Nhiều người có thể đang định vị danh mục đầu tư dựa trên kỳ vọng lạm phát cao hơn hoặc tiền rẻ trở lại, trong khi thực tế những động thái này không có khả năng tạo ra hiệu ứng đó. Đây chính là “Bẫy thanh khoản tâm lý” nguy hiểm mà WikiFX đã chỉ ra.

Khi màn sương mù của sự nhầm lẫn tan đi và thị trường nhận ra không có dòng tiền “miễn phí” nào được bơm ra để đẩy giá tài sản, một đợt điều chỉnh mạnh (correction) là điều khó tránh khỏi.

Sự thật cốt lõi có thể khiến nhiều người không muốn đối mặt: Fed không phải đang giải cứu thị trường, cũng không phải đang “bơm” giá trị cho danh mục đầu tư của ai, mà Fed chỉ đang thực hiện công việc bảo trì hệ thống cơ sở hạ tầng tài chính – giống như việc chống đông cho đường ống nước vào mùa đông – trong khi mọi người tranh cãi xem dòng nước trong ống là nóng hay lạnh.

Kết luận

Tổng hợp phân tích từ cả ba nguồn thông tin đều dẫn đến một kết luận thống nhất: động thái mua 40 tỷ USD trái phiếu kho bạc hàng tháng của Fed là một công cụ điều hành kỹ thuật cần thiết, không phải một sự thay đổi trong chính sách tiền tệ hướng đến kích thích kinh tế. Nó tồn tại song song, nhưng độc lập, với quyết định cắt giảm lãi suất của FOMC.